عبارت ظالمی انفسهم دلالت بر تداوم ظلم دارد.
ظلم در این آیه ظلم بر نفس آمده است و این می تواند به صورت تلویحی بر این نکته دلالت داشته باشد که:
1- ظالمان به علت کثرت ظلم دیگر ظلم مذکور را ظلم نمی بینند.
2- ظالمان به علت ملکه شدن ظلم، دیگر ظلم را عمل ناپسندی نمی شمارند.
3- هر نوع ظلمی در اصل ظلم بر نفس است.

در این آیه خداوند انسان را به تداوم و ثبات بر آن در اتصال به خودش در تمامی لحظات امر می کند.
این اتصال را از طریق تسبیح و تحمید باید برقرار کرد.
تسبیح یعنی دور کردن تمامی افکار و توصیفات ذهنی از خداوند به این معنا که خداوند آنچه من می پندارم نیست؛ شعار «الله اکبر» نیز بر این امر توجه دارد.
تحمید نیز به معنای ستایش خداوند می باشد. لازمه این ستایش، توصیف خداوند می باشد. توصیف او نیز سبب می شود تا انسان خداوند را در ذهن بیابد و به ناچار حدّ های ذهنی بر او بزند و او را از اطلاق و تعالی دور کند.
از همین رو است که خداوند در این آیه تسبیح و تحمید را توامان آورده است تا انسان به خدای ذهنی و صفات ذهنی خود درباره خداوند محدود نشود و تعالی خداوند را بازیابد. هر تسبیح به نوعی باطل کردن پندارهای ذهنی است و همزمان تحمید بعد از تسبیح سبب می شود تا انسان، خداوند را در تعالی و مرتبه جدید تری نسبت به قبل از تسبیح بیابد؛ ولی چون این تحمید جدید نیز امری ذهنی بوده باید سریعا با تسبیح همراه شود تا انسان دوباره تعالی یابد و خداوند را در تعالی جدیدی بیابد.
محدود کردن خداوند در پندار ها، بت پرستی و شرک نوین می باشد. حتی اگر پندارها نیز معقول باشند. باید حتی از پندارهای معقول نیز تعالی جست و دانست که خداوند در ذهن و عقل آدمی نمی گنجد و ...
این سخن تفصیلی مفصّل دارد که در اینجا امکان آن نیست.

در این آیه فرعون خود را ربّ و پروردگار خطاب می کند و نه اله؛ زیرا تمام مشرکین اعتقاد دارند که خالق الله است و کسی را در خالقیت شریک خداوند نمی دانند اما در ربوبیت برای خداوند شریک قائل می شوند. از اینرو فرعون نیز گفت که من ربّ شما هستم و به این اکتفا نکرد و گفت که از بین ربّ هایی که شماها دارید من از همه برتر و عالی مقام تر هستم. (این مطلب اوج تکبر و غرور و عناد را می رساند)

این آیه بیان می دارد که انسان کافر در قیامت به طور مداوم حسرت خاک بودن را می خورد نه اینکه این حسرت فقط برای یکبار باشد.

در این آیه خداوند در وصف کفار می فرماید که کفار به قیامت هیچ وقت امید نداشتند و نمی گوید که به قیامت ایمان و علم نداشتند. زیرا امید به چیزی باعث ایجاد انگیزه نسبت به آن موضوع در انسان می شود و انسان را به سمت آن موضوع به حرکت در می آورد و امید به حساب و قیامت باعث می شود تا انسان انگیزه عمل پیدا کرده و همیشه ایمان داشته و عمل صالح انجام دهد و خود را از آلودگی ها دور نماید.

خاک همیشه منبع رشد و شکوفایی است و تمام استعدادها را بصورت بالقوه در خود دارد و با فراهم شدن شرایط و آمدن بذر در خاک، استعدادهای بالقوه خاک توسط آن دانه به مرحله ظهور و بروز می رسد.
کافر در قیامت می گوید که ای کاش در دنیا خاک بودم؛ یعنی ای کاش من هم مانند خاک توانایی رشد داشتم و با کاشته شدن بذر وحی در وجودم آن را رشد می داده و به مرحله بروز می رساندم تا الان جزء مومنین می شدم اما وجود کفار به دلیل کفر و عنادشان مانند بیابان لم یزرع است که هیچ چیز در آن رشد نمی کند.

این آیه یکی از اوصاف بهضتیان را بیان می کند که سخن لغو و بیهوده و دروغ نمی شنوند. با توجه به اینکه بهشت از متقین پر می شود و متقین در بهشت در ارتباط با یکدیگرند و جلسات و مهمانی های زیادی با یکدیگر دارند و به صحبت می پردازند می توان این نکته را فهمید که این آیه دلالت التزامی دارد بر اینکه متقین در بهشت لغو و بیهوده و دروغ نمی گویند و در نتیجه کسی هم لغو و بیهوده و دروغ نمی شنود. نیز از آنجا که آخرت، زمان بروز ملکه های اخلاقی ای که انسان در دنیا کسب کرده است می باشد می توان گفت که متقین در دنیا هم از سخن لغو و بیهوده و دروغ دوری می ورزند طوری که برای آنان بصورت ملکه و عادت درآمده است.

این آیه خبر قیامت را خبر عظیمی می داند. شاید بتوان علت عظمت این خبر را در این دانست که وارد شدن بحث معاد به عنوان نهایت خلقت انسان در شاکله و اندیشه و زندگی انسانس باعث تغییر کلّی در زندگی انسان خواهد شد مخصوصا اگر انسان کافر و یا مشرک باشد؛ به عبارت دیگر این خبر، زندگی یک انسان غیر مسلمان را به طور کلی زیرورو می کند و تمام سلایق و خواستها و علایق و اصول او را تحت تاثیر و دگرگونی قرار می دهد.

کلمه یتسائلون دلالت دارد بر اینکه سوال مذکور در این سوره بسیار و بطور متداول پرسیده می شده است. نیز در آیه بعد که موضوع سوال را ذکر می کند از کلمه خبر عظیم یاد می شود تا به مخاطب این مطلب را القا کند که موضوع سوال برای سوال کنندگان بسیار عظیم و غیر قابل باور بوده و با سوال های پیاپی قصد اعراض داشته اند.

این آیه به وضوح دلالت بر رحمت و مغفرت بسیار خداوند بر بندگان دارد زیرا:
1- کلمه (نبّی) آمده است که دلالت بر عدم آگاهی مردم به مهربانی و مغفرت الهی است چون پیامبر مامور شده است تا مغفرت و مهربانی خداوند را به مردم خبر دهد. به عبارت دیگر هر چقدر که انسان درباره رحمت خداوند بداند باز کم دانسته است و باید به بیشتر از آن بیندیشد.
2- کلمه عباد آمده است. خداوند به پیامبرش می گوید که به بندگان من خبر بده؛ نمی گوید به انسان ها یا به مومنین بلکه می گوید به عباد (بندگان) و این دلالت بر مهربانی و مغفرت او دارد.
3- کلمه عباد مطلق است و شامل تمام انسان ها می شود. یعنی پیامبر مامور است تا به همه انسان ها حتی غیر مسلمانان خبر مهربانی و مغفرت خداوند را برساند.
4- کلمه (انّ) دلالت بر تاکید دارد و مهربانی و مغفرت خداوند را تاکید می کند.
5- خداوند می فرماید که به راستی من، خودم بسیار بخشنده و مهربان هستم. و آمدن کلمه من و خودم دلالت بر تاکید بر مهربانی و مغفرت خداوند دارد.
6- کلمه غفور صیغه مبالغه و دلالت بر بسیار آمرزنده است.
7- کلمه رحیم دلالت بر رحمت خاص خداوند دارد.
با توجه به این اوصاف باید قدر خدایی به این مهربانی را دانست و عاشقش شد.
ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم و یغفر لکم ذنوبکم