تاریخ نگارش : سوم مهر 1390

آشنایى با سوره انفال
مریم محراب بگی

این سوره مبارکه هشتمین سوره از قرآن شریف است.
نام این سوره نام این سوره مبارکه از نخستین آیه آن، که واژه «انفال» در آن به کار رفته، برگرفته شده است.
گفتنى است که سوره مبارکه «انفال»، از 1095 واژه و 5080 حرف شکل گرفته و داراى بخش‏ هاى متنوع و مفاهیم ارزشمند بسیارى است.

این سوره مبارکه هشتمین سوره از قرآن شریف است، براى آشنایى بیشتر، به نکاتى از ویژگى هاى آن اشاره مى‏ رود:

1 - نام این سوره نام این سوره مبارکه از نخستین آیه آن، که واژه «انفال» در آن به کار رفته، برگرفته شده است.
این واژه در فرهنگ واژه شناسان به مفهوم فزونى است و به همین تناسب به غنایم جنگى معنى شده است؛ چرا که «غنایم» در حقیقت بخش‏ هایى از اموال اضافى و بدون صاحب است که در کشاکش پیکار برزمین مانده است.

2 - فرودگاه آن به باور «ابن عباس» و «قتاده» همه آیات این سوره - جز هفت آیه آن - در مدینه بر قلب مصفاى پیامبر فرود آمده است، و تنها هفت آیه آن در «مکّه» و کنار کهن ترین معبد توحید نازل شده است.
3 - شماره آیات و واژه‏ ها این سوره مبارکه بنا بر شمار شامیان داراى 77 آیه، بنا بر شمار بصریان و حجازیان 76 آیه، و بنا بر شمار کوفیان 75 آیه است، که دلیل این شمار متفاوت خواهد آمد.
گفتنى است که سوره مبارکه «انفال»، از 1095 واژه و 5080 حرف شکل گرفته و داراى بخش‏ هاى متنوع و مفاهیم ارزشمند بسیارى است.

4 - پاداش تلاوت شایسته آن 1 - از پیامبر گرامى آورده‏ اند که فرمود:
من قرأ سورة الأنفال و براءَة فانا شفیع له و شاهد یوم القیامة...(76)
هرکس سوره «انفال» و «برائت» را با ایمان و عرفان تلاوت کند، در روز رستاخیز من شفاعتگر و گواه او خواهم بود. چنین کسى از آفت نفاق پاک شده و به شمار هر منافق، ده پاداش پرشکوه به او ارزانى مى‏ گردد و ده گناه از او برداشته شده و ده درجه بر درجاتش افزون مى‏ گردد و عرش و حاملان آن در همه دوران زندگى‏ اش براى وى آمرزش خواهند نمود.
2 - ونیز از حضرت صادق‏ علیه السلام آورده‏ اند که:
مَنْ قرأ الأنفال و برائة فى کلّ شهر لم یدخله نفاق ابدا، و کان من شیعة امیر المؤمنین حقًّا، و یأکل یوم القیامه من موائد الجنة معهم حتى یفرغ النّاس من الحساب.(77)
هرکس سوره «انفال» و «برائت» را در هر ماه با ایمان و باور و براى عمل تلاوت کند، هرگز آفت نفاق در وجود او راه نخواهد یافت؛ چنین کسى به راستى از راهروان راه امیرمؤمنان خواهد بود و در روز رستاخیز با آن شایسته کرداران از نعمت‏ هاى بهشت بهره‏ ور مى‏ گردد تا مردم از حساب فارغ شوند.
3 - و از حضرت باقرعلیه السلام آورده‏ اند که فرمود: در تلاوت شایسته و عمل به محتواى سوره «انفال» بریده و به خاک مالیده شدن بینى‏ هاى دشمنان خاندان وحى و رسالت است؛ چرا که در آن، آیات خمس و مقررات و احکام آن است. فى سورة الأنفال جدع الأُنوف.(78)

5 - دور نمایى از مفاهیم و موضوعات انسان ساز این سوره با عنایت به این نکته که جز هفت آیه این سوره مبارکه، دیگر آیات آن همه در مدینه و در آستانه شکل گیرى جامعه نو بنیاد اسلامى، بر قلب پاک آن پیشواى نمونه و بى‏ نظیر فرود آمده، روشن مى‏ شود که این سوره بیشتر در اندیشه طرح مفاهیم بلند و موضوعات سرنوشت ساز اجتماعى است. به همین جهت در کران تا کران این سوره مبارکه با مسائل مهم حیاتى و اجتماعى رو به رو مى‏ گردیم؛ با مفاهیم و موضوعاتى نظیر:
انفال و غنایم جنگى یا بخش هنگفتى از ثروت ملّى و احکام و مقرّرات آن.
موضوع خمس و چگونگى تقسیم آن.
مقررات جهاد و پیکار در راه حق.
جریان هجرت پیامبر و درسهاى انسان ساز و نقش تاریخ سازآن،
لزوم آمادگى سیاسى و اجتماعى و فکرى و فرهنگى واخلاقى جامعه در همه عصرها و نسل‏ها براى خنثى ساختن نقشه‏ هاى تخریبى دشمنان.
برترى ارزش‏هاى معنوى بر شمار و عدد و زرق و برق پوشالى.
مقررات اسیران و چگونگى برخورد انسانى با آنان.
رشد و ترقّى جامعه در پرتو عمل به مقرّرات اسلام.
ویژگیهاى توحید گرایان راستین.
هجرت کنندگان و واماندگان و تن سپردگان به ستم.
جریان پیکار «بدر» و درسهایى که باید از آن رویداد مهم گرفت.
و ده‏ها و صدها درس فردى، اجتماعى، اخلاقى، اصلاحى و انسانى دیگرى که خواهد آمد.