تاریخ نگارش : يازدهم دي 1400

جمع بندی و نتیجه گیری مقایسه مکاتب راهبردی غرب و اسلام
محمد هادی حاذقی

در این مرحله با توجه به آنکه یکی از روشهای تبیین نتایج و نتیجه گیری که بتواند خلاصه مطالب را به طور مطلوب ارائه دهد ترسیم مدلهای جعبه ای و بیان جملات خلاصه و اصولی مربوط به موضوع است
لازم دیدیم این دو مهم را در یک فصل جداگانه خدمت عزیزان و دوستان گرامی ارائه نمائیم
هر چند جداول ، نمودارها و مدلهای جعبه ای در متن اصلی نیز آورده شده است اما ممکن است از کیفیت لازم برخوردار نباشند
منابع مورد اتکا مقالات نیز در صورت نیاز در حدود 200 فقره در اختیار قرار خواهد گرفت
 کلید واژه : جمع بندی ، نتیجه ، مقایسه، مکاتب راهبردی، غرب، اسلامی
 ناشر : داعا

بسم الله الرحمن الرحیم
در این مرحله با توجه به آنکه یکی از روشهای تبیین نتایج و نتیجه گیری که بتواند خلاصه مطالب را به طور مطلوب ارائه دهد ترسیم مدلهای جعبه ای و بیان جملات خلاصه و اصولی مربوط به موضوع است
لازم دیدیم این دو مهم را در یک فصل جداگانه خدمت عزیزان و دوستان گرامی ارائه نمائیم
هر چند جداول ، نمودارها و مدلهای جعبه ای در متن اصلی نیز آورده شده است اما ممکن است از کیفیت لازم برخوردار نباشند
منابع مورد اتکا مقالات نیز در صورت نیاز در حدود 200 فقره در اختیار قرار خواهد گرفت
جمع بندی، نتیجه گیری (پیوستها)
عده‌ای تلاش و کوشش کردند که بگویند بین طلب و اراده چه فرق است، با اینکه هر دو در یک وادی است منتها ممکن است شدیدتر و ضعیف‌تر، نزدیک‌تر و دورتر، بحثی است بی‌اثر نیست؛ اما آن بحث عمیق علمی مؤثر جایش خالی است که فرق علم و اراده چیست؟ که گاهی انسان مطلبی را صد درصد می‌داند ولی اراده نمی‌کند. اصلاً باب اراده و نیت و تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری یک وادی دیگری دارد کاری با حوزه اندیشه ندارد. عالم بی‌عمل مثل آدمی که چشم سالمی دارد گوش سالمی دارد مار و عقرب را می‌بیند از سمّی بودنِ مار و عقرب یقیناً باخبر است هیچ مانعی ندارد، منتها دستش فلج است پایش فلج است، او نمی‌تواند فرار کند. شما به او تلسکوپ بده میکروسکوپ بده ذره‌بین بده دوربین بده عینک بده؛ مرتّب آیه بخوانی روایت بخوانی، این شخص مشکل علمی ندارد. بحث علمی او صد درصد تام است ﴿وَ جَحَدُوا بِهَا وَ اسْتَیْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ﴾،[18] کلیم الهی به فرعون فرمود: ﴿لَقَدْ عَلِمْتَ مَا أَنزَلَ هؤُلاءِ إِلاّ رَبُّ السَّماوَاتِ وَ الأرْضِ بَصَائِرَ﴾؛[19] صد درصد برای تو روشن شد که حق با من است اما بشود! مثل اینکه برای چشم و گوش صد درصد روشن است که این مار و عقرب است ولی چشم که فرار نمی‌کند گوش که فرار نمی‌کند دست و پا فرار می‌کند که فلج است. آن عقل عملی که امام فرمود: «مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَان وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجنان»[20] هیچ یعنی هیچ! مگر اینکه روح قوی باشد اولاً، دائماً مراقب باشد ثانیاً، که این عقل عملی گرفتار شهوت و غضب نشود ثالثاً، فلج نشود زخمی نشود آسیب نبیند رابعاً و خامساً و کذا و کذا تا آنچه را فهمید عمل بکند.
غرض آن است که بخش علم کاملاً از بخش عمل جدا است وحی علم از وحی عمل جدا است.
تفسیر تسنیم سوره زلزال
الگوی مدیریت اسلامی در قالب جملات اصولی و بیانیه‌های محکم:

الگو یک وسیله و معیار و میزانی است برای اینکه آن کاری که انسان می‏خواهد انجام دهد، با آن الگو تطبیق داده شود. تعریف شفاف و ضابطه‌مند از نمونه پیشرفت، ایجاد یک باور همگانی در میان نخبگان و عامه مردم درخصوص ضرورت تعیین الگوی صحیح توسعه است. الگوی غرب برای توسعه یک الگوی ناموفق است؛ زیرا با وجود دستیابی کشورهای غربی به ثروت و قدرت، ارزش‌های انسانی و معنویت در این جوامع از بین رفته‌اند.
برای تبیین الگو در دیدگاه ارزشی- اسلامی، بایستی به بررسی مفاهیم عقل، علم، هستی و آفرینش پرداخت. بدین منظور به جمع‌بندی موارد فوق می‌پردازیم.
حقیقت عقل از سنخ نور و علم است. ویژگی‌های عقل به قرار زیر است:
1- مجرد بودن نور عقل
2- عقل نوری خارجی و عینی است.
3- حجیت به معنای برهان و دلیل روشن و آشکار است.
4- مغایرت عقل با معقول مانند مغایرت علم با معلوم است.
ذات و هویت علم از سنخ نور و ظهور است. حقیقت علم عین نور، ظهور، کشف و مشاهده است و عین ظاهریت، مظهریت و کاشفیت؛ نه اینکه ظهور و کشف امری خارج از ذات و از عوارض آن باشد و چون عین ذات علم ظهور و کشف و ظاهریت و مظهریت است و ذاتا آشکار، روشن و روشنگر (نور و منور) است (مرتضوی، 1381، ص119). بر این اساس ویژگی‌های زیر برای علم متصور است:
1- نور بودن حقیقت علم
2- نور مجرد بودن علم
3- مصونیت علم حقیقی از خطا
4- حجیت ذاتی علم حقیقی
5- مستقل بودن علم
درباره بحث هستی و آفرینش دیدگاه آیت‌الله حسن‌زاده آملی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
حضرت آیت‌الله حسن‌زاده آملی می‌گویند: هرچه هست تنها وجود است و عدم هیچ است و هیچ هیچ است و هرچه پدید می‌آید از وجود است و هستی‌ها را گوناگون یافته‌ایم و برخی را از دیگری برتر و بالاتر و والاتر. نیرویی در ما است که بدان نیرو تمیز می‌دهیم و می‌یابیم. حقیقت و واقعیتی داریم و حقیقت و واقعیت همه چیزها هستی است و پندار سوفسطایی نادرست است؛ چون از هستی بگذریم نیستی است و نیستی در خارج نیست و واسطه‌ای میان وجود و عدم نیست و گفتار حالی‌ها گفتاری تباه است.
هستی‌ها از هم گسسته نیستند. آنچه در رفتار خود برنامه‌ای ‌همیشگی دارد اتفاقی نیست و به‌سوی‌ هدفی می‌رود. عبارات فوق در اصول زیر جمع می‌گردند:
1- هرچه هست وجود دارد.
2- هر پدیده آمده از وجود پدید آمده است.
3- سرای ‌هستی بی‌حقیقت و واقعیت نیست.
4- واقعیت و حقیقت هرچیز هستی است.
5- واسطه‌ای میان وجود و عدم نیست.
6- هستی‌ها از هم گسسته نیستند.
نهایتا درک و تفهیم مطالب مندرج در متن بدون استفاده از نمودارها و مدلهای و الگوهای جعبه ای مشکل به نظر می رسد و حتی حقیقتا در بعضی موارد بدون مباحثه و توضیحات حضوری نیز انتقال منظور دشوار است .
بنابراین کلیه پیوستها و نمودارها و جداول در قالب یک فصل جداگانه آورده شده است و ضمن ارائه تخلیصی از متن سعی شده است برای هر یک عنوان مناسبی انتخاب و ارائه گردد
هر چند در کنار این پیشنهاد توصیه می گردد که مطالب در کلاسها و مباحث رو در رو مورد مجادله احسن قرار گیرد .
لازم به ذکر است که نام هر نمودار، جدول، الگو و مدل در زیر آن نوشته شده است و بعضا در خود متن هم آورده شده اند

پیوست‌ها:


نمودار 1-1: دو نوع بیان از ارزش به همراه مفاهیم اقتصادی آن



نمودار 1-2: تقسیم‌بندی ارزش‌ها از دیدگاه میلتون روکیج

نمودار 1-3: ارزیابی مسیر رشد مدیریت سازمان‌ها







ارزش‌های بنیادی ارزش‌های اصولی ارزش‌های راهبردی / (تدوین) ارزش‌های میانی / (برنامه‌ریزی) ارزش‌های فیزیولوژیکی
معرفت‌شناسی توحید هدف معماری خوراک
هستی‌شناسی نبوت سیاست تجزیه و تحلیل و ترکیب پوشاک
انسان‌شناسی معاد راهبرد تقسیم کار سلامت
جامعه‌شناسی عدل محیط زمان‌بندی آموزش / خودشکوفایی
امامت برآورد منابع زیبایی‌‌طلبی
جدول 6-1: سطح‌بندی ارزش‌های بنیادی


نمودار 3-1: شمای تقسیمات مکاتب اخلاقی












نمودار 6-1: نمایش انتزاعی رابطه نیاز، رفتار و سلسله مراتب اهداف


نمودار 4-1: مکاتب مدیریت راهبردی از دیدگاه غرب


هدف سیاست هدف سیاست
چشم‌انداز / هدف کلان / کمی / کیفی/ عناوین برنامه/ پروژه / اقدام راهبرد / خط‌مشی/ دستورالعمل/ آیین‌نامه / روش/ شیوه افق و طول را تعیین می‌کند عمود و عرض، ارتفاع و حجم را تعیین می‌کند
تقدیر/ هدف‌گذاری/ حکم، سنت / قضا، حتمیت، نتیجه تدبیر / گزینش محل / مکان راه
اسنادی فعلیه نقطه خط
بودن و نبودن باید و نباید نظری عملی
اندازه جهت تعیین انتخاب
چرایی چگونگی اسکالر بردار


جدول 4-1: مقایسه مفهومی هدف و سیاست


نمودار 4-2: سلسله مراتب اهداف و سطوح سازمانی


نمودار 4-3: ترتیب اهداف (هلستی، 1988)




دیدگاه سیاسی دیدگاه عقلایی
اطلاعات منتخب در دسترس هستند تمام اطلاعات در دسترس هستند
بر روی اهداف سازمانی توافق وجود ندارد بر روی اهداف سازمانی توافق وجود دارد
بر سر ابزارهای مناسب برای رسیدن به اهداف توافق وجود ندارد بر سر ابزارهای مناسب برای رسیدن به اهداف توافق وجود دارد
تصمیم‌گیری از طریق مذاکره، چانه‌زنی و مصالحه صورت می‌گیرد تصمیم‌گیری ازطریق یک طرح حساب شده صورت می‌گیرد

جدول 4-2: مقایسه دیدگاه‌های سیاسی و عقلانی










ویژگی تصمیم مؤسسه کسب و کار وظیفه‌ای
نوع مفهومی مختلط عملیاتی
قابلیت اندازه‌گیری قضاوت‌های ارزشی نیمه‌عددی معمولاً عددی
تواتر دوره‌ای یا متفرق دوره‌ای یا متفرق دوره‌ای
قابلیت سازگاری کم متوسط زیاد
ارتباط با فعالیت‌های فعلی ابتکاری مختلط ضمیمه
خطر دامنه وسیع متوسط کم
احتمال سود زیاد متوسط کم
هزینه زیاد متوسط کم
افق زمانی بلند‌مدت میان‌مدت کوتاه‌مدت
انعطاف‌پذیری زیاد متوسط کم
همکاری لازم زیاد متوسط کم
جدول 4-3: ویژگی‌های تصمیمات سطوح مختلف راهبردی


گروه مکاتب ویژگی‌های گروه تعدادمکاتب ویژگی‌های مکتب تأکیدات
سه مکتب طراحی، برنامه‌ریزی و موقعیت‌یابی تجویزی / چگونه راهبرد باید تدوین شود / پیش‌تدبیری سه مکتب طراحی فرآیند طراحی غیر‌رسمی / ماهیت مفهومی
برنامه‌ریزی
موقعیت‌یابی محتوای واقعی راهبرد
شش مکتب محیطی، شناختی، یادگیری، قدرت، فرهنگی و کارآفرینی توصیفی / تجربی / انطباقی / چگونه ضرورتاً شکل می‌گیرد / فرآیند تشکیل راهبرد / تشریح چگونگی ساختن راهبرد/ کمتر توجه به رفتار راهبردی ایده‌آل دو مکتب فرهنگی ریشه در فرهنگ / جمعی / مبتنی بر همکاری
محیطی فرآیند واکنشی در مقابل محیط بیرونی
چهار مکتب فراتر از حیطه فرد/ توجه به سایر نیروها و عوامل کارآفرینی بینش از سوی رهبر/ تحقق مفهوم در ذهن
شناختی / روانشناسی / ادراکی
یادگیری انطباق
قدرت مذاکره
یک مکتب مجازی‌گری بدون سازمان واقعی / آینده‌نگر / استفاده از منابع دیگران / بهره‌گیری از فرصت‌های محیطی / فناوری اطلاعات
پیکر‌بندی یک مکتب انسجام فرآیند / محتوا / ساختار/ بافت‌ها / رشد کارآفرینی / تکامل / پایدار / جهش از حالتی به حالت دیگر/ تحول و دگرگونی
جدول 4-4: مقایسه مکاتب راهبردی



نمودار 4-4: نمونه محورهای فرآیندهای سازمان





















نمودار 5-1: نمونه برنامه ریزی راهبردی بیت من و اسنل










نمودار 5-2: فرآیند طرح‌ریزی راهبردی دانشگاه کالیفرنیا








نمودار 5-3: نمونه مدیریت راهبردی پیرس و رابینسون








نمودار 5-4: نمونه جامع مدیریت راهبردی دیوید











نمودار 5-5: فرآیند برنامه‌ریزی راهبردی برایسون














نمودار 5-6: نمونه تدوین راهبرد طارق خلیل




















نمودار 5-7: نمونه برنامه‌ریزی راهبردی استونر و فریمن






















نمودار 5-8: نمونه برنامه‌ریزی راهبردی دانکن و همکاران










نمودار 5-9: نمونه برنامه‌ریزی راهبردی وایتمن

























نمودار 5-10: نمونه برنامه‌ریزی راهبردی پیکلز و روجر







نمودار 5-11: نمونه مدیریت راهبرد دفاعی تهدیدمحور


نمودار 5-12: فرآیند نمونه مدیریت راهبرد دفاعی تهدیدمحور


نمودار 5-13: ارتباط عوامل و مؤلفه‌های مدیریت و تصمیم‌گیری با عوامل سرمایه انسانی
ارزش‌های بنیادی اصولی راهبردی / (تدوین) میانی / (برنامه‌ریزی) فیزیولوژیکی
معرفت‌شناسی توحید هدف معماری خوراک
هستی‌شناسی نبوت سیاست تجزیه و تحلیل و ترکیب پوشاک
انسان‌شناسی معاد راهبرد تقسیم کار سلامت
جامعه‌شناسی عدل محیط زمان‌بندی آموزش / خودشکوفایی
امامت برآورد منابع زیبایی‌‌طلبی
جدول 6-1: سطح‌بندی ارزش‌های بنیادی





ارزش‌های بنیادی مؤلفه‌ها دیدگاه مکاتب نویته دیدگاه اسلام
مفهوم‌شناسی مفهوم مطلوبیت/ مرغوبیت قدر و منزلت / اسنادی / انشایی
فلسفه توصیفی/ هنجاری (متن) فرااخلاقی (متن)
ابعاد اجتماعی/ فرهنگی/ اقتصادی/ زمینه‌ای/ ساختاری اعتقادی/ اخلاقی/ رفتاری
سطوح بنیادی/ مقطعی بنیادی/ راهبردی/ میانی/ فیزیولوژیکی (طبیعی)


جدول 6-2: بررسی دیدگاه‌های مکاتب درباره مفهوم‌شناسی








ارزش‌های بنیادی موضع نقش ارزش‌ها
دیدگاه مکاتب نویته / سکولار/ غربی دیدگاه اسلام
معرفت‌شناسی حافظه / تفکر/عقل حافظه / تفکر / عقل / قلب / روح/ ضمیر/ وحی / فطرت
جدول 6-3: بررسی دیدگاه‌های مکاتب درباره معرفت‌شناسی

ارزش‌های بنیادی مؤلفه‌ها دیدگاه مکاتب نویته / سکولار/ غربی دیدگاه اسلام
هستی‌شناسی خداگرایی اگزستانسیالیسم / ماتریالیسم / مادی‌گرایی غیب / خداوند متعال/ توحید
هدف‌گرایی نهیلیسم / خواسته انسان معاد/ لقاء الله
حقیقت‌گرایی سفسطیسم / پلورالیسم/ پراگماتیسم عدالت‌گرایی/ حق‌گرایی / عدل
جدول 6-4: بررسی دیدگاه‌های مکاتب درباره هستی‌شناسی




ارزش‌های بنیادی مؤلفه‌ها دیدگاه مکاتب نویته / سکولار/ غربی دیدگاه اسلام
انسان‌شناسی برون‌نگر امانیسم جانشینی انسان / خلیفه الله / پیروی از مستخلف عنه
درون‌نگر دارای نقاط مشترک/ روانشناسی شناختی مشترک / علم النفس/ معرف النفس / روح بدن / روح عقل
جدول 6-5: بررسی دیدگاه‌های مکاتب درباره انسان‌شناسی








ارزش‌های بنیادی مؤلفه‌ها دیدگاه مکاتب نویته / سکولار/ غربی دیدگاه اسلام
چامعه شناسی فرد‌گرایی لیبرالیسم اصالت فرد و جامعه/ همه مسئولند
جامعه‌گرایی سوسیالیسم اصالت فرد و جامعه/ امت ‌دارای حیات جمعی است

جدول 6-6: بررسی دیدگاه‌های مکاتب درباره جامعه‌شناسی






نمودار 1: مدل فرآیند تصمیم‌گیری


روی آورد درون دینی روی آورد برون دینی روی آورد تلفیقی
از حیث ابزر و روش از حیث پارادایم تجربی/ تحلیلی/ تاریخی/ پدیدار شناختی/ وجودی نگر تطبیقی/ میان رشته ای
قرآن با قرآن / ماثور به معنی اعم
قرآن به روایت/ ماثور به معنی اخص غیر ماثور / رمزی/ علمی / فلسفی/ عرفانی سمانتیکی هرمنوتیکی
جدول جمع بندی روشهای تحقیق دینی
 


نمودار جمع بندی روشهای تحقیق دینی

سطح انسانی سطح ملی سطح بخشی سطح دستگاه
اهداف سیاست‌ها اهداف سیاست‌ها اهداف سیاست‌ها اهداف سیاست‌ها
لقاء الله عرفان اهداف نظام دکترین، راهبرد ملّی و وصیت‌نامه امام راحل
رضایت الهی عبادات و دین سند چشم‌انداز نقشه راه و نقشه جامع
انسان‌سازی راهنمایی پیامبران
جامعه اسلامی قرآن کریم
عدالت انسانی حقوق بشر عدالت اجتماعی قانون اساسی سند چشم‌انداز سیاست‌های کلی نظام
امنیت جهانی امنیت ملی سیاست‌های کلی نظام امنیت ملی شورای امنیت ملی اهداف بنیادین ارزش‌ها
قدرت جهانی قدرت ملی قدرت نظامی سیاست‌های نظامی چشم‌انداز راهبردها
سرمایه انسانی سرمایه ملی سرمایه اجتماعی اهداف کلان سیاست‌های کلان
اهداف اجتماعی فرهنگی فرهنگ ملی اهداف کوتاه‌مدت خط‌مشی‌ها
رفاه و آسایش بشر منافع ملی رفاه ملی اهداف کلی سیاست‌های کلی
منافع انسانی تمامیت ارضی دفاع ار مرزها اهداف بلندمدت آیین‌نامه‌ها
اهداف اقتصاد جهانی اقتصاد ملی اهداف میان‌مدت بخشنامه‌ها
اهداف عملیاتی دستورالعمل
روش
شیوه
جدول 1: نمونه‌ای از مصادیق اهداف و سیاست‌ها در سلسله مراتب طولی









ارزش‌های بنیادی مؤلفه‌ها دیدگاه مکاتب نویته / سکولار/ غربی دیدگاه اسلام معیار مقایسه معیار ارزیابی
مفهوم شناسی مفهوم مطلوبیت/ مرغوبیت قدر و منزلت / اسنادی / انشایی لفظ/ مفهوم/ مبنا جامعیت/ شمولیت/ انسجام
فلسفه توصیفی/ هنجاری (متن) فرااخلاقی (متن) ملاک‌ها/ ویژگی‌ها شمولیت/ عقلانیت
ابعاد اجتماعی/ فرهنگی/ اقتصادی/ زمینه‌ای / ساختاری اعتقادی/ اخلاقی/ رفتاری ملاک‌ها، مصادیق، ویژگی‌ها انسجام/ جامعیت/ شمولیت
سطوح بنیادی/ مقطعی بنیادی/ راهبردی/ میانی/ فیزیولوژیکی (طبیعی) لفظ/ ویژگی‌ها/ مصادیق/ مبنا انسجام/ جامعیت/ شمولیت
معرفت شناسی علم تجربی حضوری / حصولی مفهوم/ مبنا / ویژگی‌ها / مصادیق شمولیت / جامعیت/ انسجام
عقل مستقل و کافی دارای محدودیت/ مستلزم اجماع مبنا/ ملاک/ ویژگی‌ها / مصداق مراتب داشتن/ جامعیت
وحی شهود کتاب/ سنت مبنا/ مفهوم/ ملاک/ ویژگی‌ها انسجام / شمولیت/ جامعیت/ عقلانیت
هستی ‌شناسی خداگرایی اگزستانسیالیسم / ماتریالیسم / مادی‌گرایی غیب / خداوند متعال/ توحید مبنا/ ملاک/ ویژگی‌ها انسجام / شمولیت/ جامعیت/ عقلانیت
هدف‌گرایی نهیلیسم / خواسته انسان/ دنیاگرایی معاد/ لقاء الله / آخرت‌گرایی مبنا/ ملاک/ مصداق انسجام/ جامعیت/ شمولیت
حقیقت گرایی سفسطیسم / پلورالیسم/ پراگماتیسم عدالت‌گرایی/ حق‌گرایی / عدل مبنا/ ملاک /مصادیق/ ویژگی‌ها انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ شمولیت
انسان شناسی برون‌نگر امانیسم جانشینی انسان / خلیفه الله / پیروی از مستخلف عنه/ عبودیت مبنا/ ملاک/ مصادیق/ ویژگی‌ها انسجام/ جامعیت/ شمولیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعلی-فاعلی
درون‌نگر مشترک / روانشناسی شناختی مشترک / علم‌النفس/ معرفۀ‌النفس / روح بدن / روح عقل / فطرت مصادیق/ مفهوم/ ویژگی‌ها انسجام / جامعیت/ شمولیت
جدول 2: ارزش‌های سطح بنیادی







دیدگاه مکاتب راهبردی
مکاتب راهبردی چیستی چگونگی چه کسی اصول / محورها اولویتها/ معیارها معیار مقایسه معیار ارزیابی
طراحی دورنما فرآیند مفهومی مدیر عامل تفکر آگاهانه صریح / طراحی فردی / ساده و غیر‌رسمی لفظ / مفهوم / ویژگی / روش/ مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
برنامه‌ریزی برنامه فرآیند رسمی /
واپایش شده مدیر عامل
برنامه‌ریزان ستاد آگاهانه برنامه‌ریزی/ توجه دقیق چک لیست / رسمی / طرح‌های عملیاتی صریح لفظ / مفهوم/ ویژگی / روش / مصداق / مبنا/ ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
موقعیت‌یابی موقعیت فرآیند تحلیلی / محاسبه تحلیلی تحلیلگران جایگاه‌ها صنعت معین ‌موقعیت‌های کلی ایده ساده و تحول‌گرا / سهولت دفاع / ذخایری از منابع رقابت / ساختار بازار لفظ / مفهوم / ویژگی/ روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
کارآفرینی دورنما خط‌مشی بلند‌مدت موقعیت فرآیند تخیلی و بینشی ذهن رهبر نیمه آگاهانه / نهادینه کردن ‌دقیق و شخصی عزم راسخ و وسواس و با حفظ واپایش / انعطاف‌پذیر سنجیده لفظ/ مفهوم / ویژگی / روش / مصداق / مبنا/ ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
شناختی دیدگاه فرآیند ذهنی و فکری ذهن فرد استراتژیست‌ چارچوب‌بندی / مفاهیم/ نقشه‌ها/طرح‌ها و چارچوب‌ها فیلترهای تحریف کننده /تفاسیری / ناپایداری لفظ / مفهوم / ویژگی/ روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
یادگیری الگو
یک فرآیند نوظهور پیش پنداری
رهبر نیز باید یاد بگیرد پیچیده / مرور زمان
رفتاری / عجیب و به هر شیوه غیر‌معمولی / سنجیده و پیش‌بینی شده / دورنماهایی برای ‌هدایت کل رفتار لفظ / مفهوم / ویژگی/ روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
قدرت موقعیت یا ترفند فرآیند ‌مذاکره متقاعد‌سازی چانه‌زنی و گاهی اوقات مواجهه مستقیم رهبر قدرت و سیاست ناگهانی و پیش‌بینی نشده / شبکه‌ها و ائتلاف‌ها لفظ / مفهوم / ویژگی / روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
فرهنگی چشم انداز فرآیند جمعی ‌فرآیند تعامل اجتماعی نظر جمع تلقین رسمی/ عقایدی نیات جمعی/ تغییرات ایدئولوژی فرهنگ‌پذیری یا اجتماعی شدن / مزیت رقابتی / سنجیده و پیش‌بینی شده لفظ / مفهوم / ویژگی / روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
محیطی واکنش فرآیند واکنشی منفعل
رهبری و سازمان محیط خارجی پویا / خصمانه / ساده / یکپارچه / متنوع / سخاوتمندانه
پیچیده لفظ / مفهوم/ ویژگی/ روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
ترکیب‌بندی طرح یا الگو
وضعیت یا چشم‌انداز
دورنما یا تدابیر و ترفند فرآیند تحول و دگرگونی رهبر/ تحلیلگر- استراتژیست‌ ترکیب ثابت ویژگی/ ساختار رفتارهای خاص/ جهش عظیم‌حفظ ثبات یا لااقل تغییر
برای مدت زمان معین / چرخه‌های عمر سازمانی مفهومی ‌بودن / سیاسی رقابتی بودن / یادگیری / تجزیه و تحلیل سامانمند / واکنش ساده به نیروهای محیط / وضعیت‌های خاص / زمان خاص / موقعیت خاص لفظ / مفهوم / ویژگی / روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی
اسلامی تصمیم الگوپذیری/ غربالگری/ مشورت / تضارب آراء ولی فقیه توحید / آخرت‌گرایی/ عدالت/ وحی پیشرفت / جانشینی انسان/ نظم/ نصرت / بصیرت/ فرقان/ تقوی/ عبودیت / عقل/ غیب / علم / اصالت فرد و جامعه لفظ / مفهوم/ ویژگی/ روش / مصداق / مبنا / ملاک شمولیت/ انسجام/ جامعیت/ عقلانیت/ مراتب داشتن/ فعل و فاعلی

مقایسه مکاتب راهبردی


عوامل موثر در تدوین راهبرد اسلامی





چالش‌ها ارزش مورد مقایسه در مکتب نویته ارزش اسلامی مؤلفه تصمیم گیری/
موضع نقش ارزش ویژگی ارزش
عدم ارتباط قوی با خداوند مادی گرایی خداگرایی تعقل مراتب داشتن
ضعف در شناخت علم تجربی علم حضوری / علم حصولی / غیب / تقوی تعقل / قلب/ ضمیر عقلانیت
بی‌توجهی به حد و مرز اسلامی انسان‌محوری خلیفه خدا / عبودیت ضمایر/ شاکله فعل و فاعلی
کسب رضایتمندی گروه و جناح خاص رضایت مشتری و سهامداران رضایتمندی خدا تعقل انسجام
راحت‌طلبی و میل به سازش تکیه بر تجهیزات و امکانات مادی تلاش/ تکلیف/ تعاون انگیزه جامعیت
تک‌نوازی در پیشبرد سیاست‌ها منافع فردی تعاون/مشارکت/ وحدت انگیزه شمولیت
فقدان استدلال منطقی در فعالیت‌ها معیارهای دنیوی و مادی اعتقاد به غیب و امداد در صورت تقوی تعقل عقلانیت
استفاده نکردن از فرصت‌ها در انجام وظایف رقابتی و سود‌گرایانه تکلیف/ اعتقاد به آخرت تعقل شمولیت
تفرقه رأی بین مسئولین است سود و منافع فردی انسجام / وحدت/ تعاون تعقل شمولیت
عدم امانتداری و مسئولیت‌پذیری و تدبیر در امور حکومت فردی و قدرت مسئولیت در راستای حکومت خداوند انگیزه جامعیت
عدم پایداری در الگو قرار دادن امام الگوی ناقص و ظاهری الگوپذیری از اسوه‌های دین الگوپذیری انسجام
عدم اعتماد به نفس مادی و انسانی اعتماد به‌عنوان جانشین امانتدار خداوند ضمایر/ شاکله فعل و فاعلی
ارج ننهادن به مردم و حل مشکلات آن‌ها منافع فردی و سرمایه داران خدمت به مردم به‌عنوان عیال الله ضمایر/ شاکله شمولیت
نسیان و خودفراموشی منافع سرمایه‌گذاران و سهامداران ارتباط با خود و تهذیب ضمایر/ شاکله فعل و فاعلی
تحجرگرایی و مطلق‌اندیشی و انحراف فکری علوم تجربی / پوزیتیویسم الگوپذیری و تبعیت از اسوه ضمایر/ شاکله شمولیت
غفلت از شیطنت‌های دشمن برتری طلبی و سلطه جویی کیاست و هوشیاری ضمایر/ شاکله مراتب داشتن
دلبستگی به تحلیل ها و دیدگاه‌های بیگانگان معاهدات بر اساس سلطه‌طلبی حب و بغض ملاک دین‌داری ضمایر/ شاکله جامعیت
سیاست‌زدگی و دور بودن از تقوی سلطه جویی و استکبار تقوی شرط هدایت ضمایر/ شاکله جامعیت
یاس و نومیدی در دستیابی به اهداف متکی بر امکانات مادی انجام تکلیف و امید به امداد الهی ضمایر/ شاکله شمولیت
عدم تدبیر در تربیت نیروها علوم تجربی مسئولیت در برابر مردم ضمایر/ شاکله مراتب داشتن
عدم استقامت و قدرت قدرت مادی تکلیف به کسب سلطان و قدرت تعقل مراتب داشتن
بهره‌مندی از اموال عمومی سودجویی ولذت‌طلبی اطاعت‌پذیری و عبودیت ضمایر/ شاکله شمولیت
اشرافی‌گری محدود به دنیا و تجمل‌طلبی کوچک شمردن دنیا و آخرت‌گرایی ضمایر/ شاکله جامعیت
جدول 4: نتایج بررسی کارآمدی در مورد چالش‌های مدیریت راهبردی














نمودار 3: الگوی مدیریت راهبردی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی



مدل ترسیمی الگوی پیشنهادی برای تدوین پیش نویس سند راهبردی





نمودار 2: چارچوب مفهومی برای الگوی مدیریت راهبردی در حوزه تدوین




نمودار 4: جمع‌بندی ساختاری روش تحقیق اسلامی(شامل جدول جمع بندی روشهای تحقیق دینی و چارچوب مفهومی و نمودار فرایندی انجام تحقیق می باشد)
الگوی مدیریت راهبردی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی