تاریخ نگارش : بیست و چهارم مهر 1390

ختم قرآن
حاجیه تقی زاده فانید

احادیثی از رسول‏الله صلّی ‏الله علیه و آله وائمه (ع) در باره ختم قران
کلید واژه : ختم قرآن

قرائت قرآن



ختم قرآن

1-قال رسول‏الله صلّی ‏الله علیه و آله:

مَن خَتَمَ القرآنَ، فکأنّما اُدرِجَتِ النُبُوة بین جَنبَیهِ. و لکنه لایُوحی إلیه.

هر که قرآن به تمامی خواند، چنان باشد که نبوت در باطن او راه یافته است جز آنکه به او وحی نمی‏شود. (الکافی2/604؛ و فی جمیع‏البیان1/16؛ قرأ بدل ختم)

قرائت از روی قرآن

1-قال علیّ علیه‏السلام:

القِراءَةُ فی المصحف أفضلُ من القِراءَةُ ظاهراً.

خواندن قرآن از روی مصحف بر خواندن آن از حفظ فضیلت دارد. (جامع‏الأخبار/48)



2-قال الباقر علیه‏السلام:

أفضَلُ العِبادةِِ، القِراءةُ فی المُصحَف.

برترین عبادت، خواندن قرآن از روی مصحف است. (الغایات/187)



3-قال الصادق علیه‏السلام:

ثلاثَةٌ یَشکُونَ إلی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَسجدٌ خَرابٌ لایُصَلّی فیه أهلُهُ، وَ عالمٌ بَینَ جُهّالٍ، و مُصحَفٌ مُعَلَّقٌ قَد وَقَعَ علیه الغُبارُ لایُقرَأُ فیه.

سه گروه نزد خدا شکایت برند: مسجد ویرانی که اهلش در آن نماز نگزارند. دانایی که بین جاهلان تنها بماند. و قرآن رها شده و غبار گرفته که خوانده نگردد. (الکافی2/613؛ والخصال1/142)



4-قال الصادق علیه‏السلام:

قِراءةُ القرآنِ فی المُصحَف، تُخَفِّفُ العَذابَ عَن الوالدَین، و لَو کانا کافِرَینِ.

خواندن قرآن با نگاه به آن، عذاب از والدین سبک می‏سازد؛ گرچه آن دو، کافر باشند. (الکافی2/613)

قرائت قرآن با صدای حزین

1-قال رسول‏الله صلّی‏ الله علیه و آله:

إنّ القرآنَ نَزَلَ بالحُزنِ، فإذا قرأتُمُوه، فابکُوا فإن لَم تَبکُوا، فَتَباکُوا.

براستی قرآن همراه با حزن نازل شده است. بنابریان این هنگامی که قرآن می‏خوانید گریه کنید. و اگر گریه نکردید، حالت گریه بر خود گیرید. (جامع‏الأخبار/57؛ و أمالی المرتضی1/25)



2-قال رسول‏الله صلّی‏ الله علیه و آله:

أحسَنُ النّاسِ قِراءَةً مَن إذا قَرَأ القُرآنَ یَتَحَزَّنُ فیهِ.

نیکوترین مردمان در قرائت کسی است که به هنگام قرائت قرآن صدایش را حزن‏انگیز کند. (کنزالعمال1/602)



3-قال الصادق علیه‏السلام:

إن القرآن نَزَلَ بالحُزنِ. فاقرَؤُوهُ بالحَزنِ.

همانا قرآن همراه با اندوه فرود آمده است. پس آن را همراه با حزن بخوانید. (الکافی2/614)



4-قال الکاظم علیه‏السلام:

کانَ الکاظِمُ عَلیهِ‏السّلام إذا قرأ یُحزِّنُ، و یَبکی و یَبکی السامِعُون لِتِلاوتِهِ.

هنگامی که امام کاظم علیه‏السلام قرآن می‏خواند، صدایش را حزن‏انگیز می‏کرد و می‏گریست و شنوندگان تلاوت حضرتش نیز می‏گریستند. (الإرشاد2/235)



5-قال الصادق علیه‏السلام:

کان الکاظِم عَلیه‏السّلام: إذا قرأ کانَت قراءتُهُ حُزناً و کأنّما یُخاطِبُ إنساناً.

وقتی امام کاظم علیه‏السلام قرآن می‏خواند، قرائتش اندوهناک بود. چناان بود که انسانی را مورد خطاب قرار می‏دهد. (الدعوات/23)







قرائت قرآن با صدای خوش

1-قال رسول‏الله صلّی ‏الله علیه و آله:

لِکُلُّ شیءٍ حلیَةُ و حلیةُ القرآنِ الصوتُ الحَسَنُ.

هر چیزی را زیوری باشد. و زیور قرآن صدای خوش است. (الکافی2/615)



2-قال رسول‏الله صلّی ‏الله علیه و آله:

حَسِّنوُا القرآنَ بأصواتِکم. فإنّ الصوتَ الحَسَنَ یَزیدُ القرآنَ حُسناً.

با صداهایتان قرآن را نیکو سازید. زیرا که صدای خوش قرآن را نیکی افزاید. (العیون2/69)



3-قال رسول‏الله صلّی‏ الله علیه و آله:

زَیَّنُوا القرآنَ بأصواتِکم.

با صداهایتان قرآن را زینت دهید. (سنن‏ابن‏ماجه1/426)



4-سئل النبی صلّی الله علیه و آله:

أیُّ الناسِ أحسَنُ صوتاً بالقرآن؟

قال:من إذا سَمِعتَ قراءتَهُ، رأیتَ أنه یَخشَی اللهَ.

از پیامبر گرامی سؤال شد: کدامین آدمی قرآن را با صدای نیکوتر قرائت می‏کند؟ حضرتش در جواب فرمود: آنکه چون قرائتش را بشنوی، یقین کنی که از خداوند پروا دارد. (البحار92/195)



5-قال الصادق علیه‏السلام:

کانَ علیّ بن الحُسَین صلوات الله عَلیه أحسَنَ الناسِ صَوتاً بالقرآنِ و کانَ السَّقّاؤُونَ یَمُرُّونَ فَیَقِفُونِ بِبابِهِ یَسمَعُونَ قِراءتَهُ.

علی‏بن‏الحسین علیه‏السلام خوش صداترین مردمان در قرائت قرآن بود. آبرسانان به هنگام عبور، مقابل در خانه حضرتش می‏ایستادند و به قرائتش گوش فرا می‏دادند. (الکافی2/616)



قرائت قرآن به ترتیل

1-وَ رَتِّلّ القُرآنَ تَرتیلاً

قرآن را روشن و هموار و با تأنی بخوان. (المزّمّل/4)



2-قال علیّ علیه‏السلام فی معنی الآیة:

بَیِّنه تِبیاناً. و لاتَهُذَِهُ هَذَّالشِعرِ. و لاتَنشُرهُ نَثرَ الرّمل . ولکن افزَعوُا قُلُوبَکُمُ القاسِیةَ. و لایَکُن هَمُّ أحدِکُم آخِرَ السوة.

قرآن را روشن و آشکار بخوان و آن را همانند شعر به شتاب مخوان و همچون دانه‏های شن پراکنده مکن(مکث بیش از حد مکن). ولیکن دل‏های سختتان را به نرمی و بیداری وادارید. . همّت، آن نباشد که سوره را به آخر رسانید.(الکافی2/614؛ و تفسیر القمّی2/392؛ و نوادر الراوندی/30)



3-قال الصادق علیه‏السلام:

إنّ القرآن لایُقرَأُ هَذرََمةً ولکِن یُرَتَّلُ ترتیلاً.

همانا قرآن نباید به شتاب و تندی خوانده شود، ولیکن آرام و با تأنی قرائت گردد. (الکافی2/618)



4-قال الصادق علیه‏السلام:

هُوَ أن تَتَمَکَّثَ فیه، و تُحَسِّنَ فیه صوتَک.

ترتیل آن باشد که در قرائت قرآن درنگ کنی و صدایت راخوش سازی. (مجمع‏البیان10/378)



اجتناب از آوای اهل فسق در قرائت قرآن

1-قال رسول‏الله صلّی‏ الله علیه و آله:

اقرؤوا القرآن بألحانِ العَرَبِ و أصواتِها. و إیّاکُم و الحونَ أهلِ الفسق و أهل الکبائرِ فإنه سَیَجیءُ مِن بعدی أقوامُ یُرجِعُون القرآنَ تَرجیحَ الغِناءِ و النّوحِ و الرهبانِیَّةِ، لایَجُوزُ تَراقِیَهُم. قلوبُهُم مقلوبَةٌ و قلوبُ مَن یُعجَبُهُ شَأنُهُم.

قرآن را با صداها و آواهای عرب قرائت کنید و از آهنگ‏های اهل فسق و اهل گمراهان بزرگ بر حذر باشد. زرا که پس از من مردمانی آیند که قرآن را همانند آواز غنا، و نوحه و سرود ترسایان در گلو بگردانند و چهچه زنند. قرآن از سینه آنان قدمی فرا پیش ننهد. دل‏های آن‏ها و کسانی که کار و حال آن‏ها را خوش دارند، واژگونه خواهد بود. (الکافی2/614؛ والدعوات/24؛ و جامع‏الأخبار/57؛ و مجمع‏البیان1/16؛ و أعلام‏الدین/101)



قرائت قرآن در خانه

1-قال رسول‏الله صلّی‏ الله علیه و آله:

نَوِّرُوا بُیُوتَکم بِتلاوةِ القرآنِ.

خانه‏های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید. (الکافی2/610؛ و عدّةالداعی/268)



2-قال علیّ علیه‏السلام:

البَیتُ الّذی یُقرَأ فیه القرآن، و یُذکَرُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ فیه، تَکثُرُ بَرَکَتُه و تَحضُرُه الملائکةُ، و تَهجُرُه الشَیاطینُ، وَ یُقضیءُ لأهلِ السَّماءِ کَما یُضیءُ الکَواکِبُ لأهلِ الأرضِ وَ إنَّ البَیتَ الّذی لایُقرَأُ فیهِ القرآنُ وَ لایُذکَرُ اللهُ فیه تَقلُّ بَرَکَتُهُ وَ تَهجُرُهُ المَلائکَةُ وَ تَحضُرُهُ الشَّیاطینُ.

خانه‏ای که در قرآن خوانند، و خدای را یاد آرند برکتش فزونی یابد و فرشتگان به آن خانه در آیند و شیاطین از آن دوری جویند. و آن خانه‏ای برای اهل آسمان نور دهد چنانکه ستارگان برای اهل زمین نور دهد و خانه‏ای که در آن قرآن نخوانند، و خدای را در آن یاد نکنند؛ برکتش اندک شود و فرشتگان از آن خانه‏ دوری جویند و شیاطین به آن در آیند. (الکافی2/610؛ و أعلام‏الدین/101)

بهار قرآن

1-قال الباقر علیه‏السلام:

لکُلّ شَیءٍ ربیعٌ وَ رَبیعُ القرآن شَهرُ رَمَضانَ.

برای هر چیز بهاری باشد و بهار قرآن ماه رمضان است. (الکافی2/630؛ و أمالی الصدوق/57)



2-قال رسول‏الله صلّی ‏الله علیه و آله:

مَن تَلا فیهِ آیَةً مِن القُرآنِ کانَ لَهُ مِثلُ أجرِ مَن خَتَمَ القرآنَ فی غَیرِهِ مِنَ الشُهُورِ.

هر که در ماه رمضان آیه‏ای از قرآن تلاوت کند او را پاداشی باشد مثل پاداش کسی که در قرآن را در غیر ماه رمضان به تمامی تلاوت کند. (العیون1/296)

قرائت قرآن در همه حال

1-قال رسول‏الله لعلیّ صلّی الله علیهما و آلهما:

وَ عَلَیکَ بِتلاوةِ القرآنِ علی کلِّ حالٍ.

بر تو باد که در همه حال قرآن تلاوت کنی. (الکافی8/79؛ والمحاسن/17)



2-قال رجاء‏بن ابی‏الضحاک:

کانَ الرضا عَلیهِ‏السلام یُکثِرُ بِاللَّیل فی فِراشِهِ مِن تِلاوةِ القرآنِ فَإذا مَرَّ بآیةِ فیها ذِکرُ جَنَّةٍ أو نارٍ بَکی، و سَألَ اللهَ الجنَّةِ و تَعَوَّذَ بِهِ مِنَ ‏النّار.

امام رضا علیه‏السلام شب هنگام در بستر خویش بسیار قرآن تلاوت می‏کرد، و آنگاه که به آیه‏ای می‏رسید که در آن از بهشت یا آتش دوزخ یاد شده بود، می‏گریست و از خدای بهشت می‏طلبید و از آتش دوزخ به او پناه می‏جست. (العیون2/181)