تاریخ نگارش : اول مرداد 1390

فضیلت و خواص سوره اعراف
عطیه صفاری

سوره اعراف، و نام دیگرش «المص1» هفتمین سوره قرآن است که مکی و دارای 206 آیه می باشد
کلید واژه : سوره اعراف
ناشر : قران

سوره اعراف هفتمین سوره قرآن کریم در ترتیب مصحف موجود و یکی از سوره هائی است که با پاره ای از حروف مقطعه، یعنی " المص" آغاز شده است، و جز سه سوره" ن"، "ق" و "ص" سوره ای قبل از آن نازل نشده که آغاز آن دارای حروف مقطعه باشد.

موضوع و محور اساسی سوره اعراف عبارت از انذار و هشداری است که متخلفین را بیمناک می سازد، یعنی کسانی را بیم می دهد که با غیر خدا طرح دوستی می بندند، و غیر خدا را به سرپرستی از خویش برمی گزینند، و در مقام تکذیب آیات الهی برمی آیند، و در طاعت الهی استکبار می ورزند، و خدا را به دست فراموشی می سپارند، و نعمتهای او را سپاس نمی دارند.

مقاصد و ویژگی های سوره اعراف :

آیات سوره اعراف در سوی مقاصد و اهداف خود- با بیان عظمت قرآن، و شکوه هدایت و رهنمودها و قدرت استدلال آن در توضیح دعوت الهی ، و انذار و تهدید مخالفین به وسیله قرآن- ترتیب یافته است.

آنگاه اهداف دعوت الهی- در مکه- در آن مطرح شده که عبارت از توضیح و گزارش رسالت اسلام، و بیان اصول و مبانی این دعوت است، این اصول و مبانی عبارتند از:

- توحید در عبادت و تشریع و قانونگذاری.

- توضیح و تشریح بعث و جزاء در روز قیامت.

- گزارشی از وحی و رسالت به صورت کلی یعنی نبوت عامه.

- گزارشی درباره رسالت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) به صورت خاص، یعنی نبوت خاصه.

این سوره در روش عرضه این حقایق دو سبک و اسلوب را در پیش گرفته است: یکی اسلوب یادآوری نعمت، و دیگری اسلوب تهدید نسبت به عذاب و انتقام الهی.

بررسی اجمالی عناصر سوره اعراف:

سوره اعراف با ما از عظمت و شکوه قرآن گفتگو می کند، و ما را به پیروی از آن بر می انگیزد، و از مخالفت با آن برحذر می دارد، و به کارهائی تشویق می کند که کفه ترازوی اعمال نیک ما را در روز قیامت گران سنگ و ارجمند می سازد، و آنرا در این سوره با طلیعه ای آغاز می کند که باید آنرا" برائت استهلال" و یا عنوان و تابلوئی برشمرد که محتوای سوره را زیر پوشش قرار داده و این محتوا را ارائه می نماید.

خداوند متعال در آغاز سوره اعراف می فرماید:

" المص. کِتابٌ اُنزِلَ اِلیکَ فَلا یکُن فِی صَدرِکَ حَرَجٌ مِّنهُ لِتُنذِرَ بِه وََ ذِکری لِلمُؤمِنینَ. اِتَّبِِعوا ما اُنزِلَ اِلیکُم مِن رَبِّکُم وَ لا تَتَّبِعُوا مِن دُونِهِ اَولیاءَ قَلیلاً ما تَذَکَّرُونَ.- ( اعراف:1-3)

کتابی است که بر تو نازل شد، پس نباید در دل تو نسبت به آن تردید و یا دشواری وجود داشته باشد تا به وسیله آن بیم دهی و برای مومنان تذکر و پندی باشد. از آنچه از سوی پروردگارتان برای شما نازل شده است پیروی کنید و جز او از اولیاء دیگر پیروی نکنید، که شما کمتر پند می گیرید.

داستان آدم:

داستان آدم درسوره بقره یاد شده ؛ اما سوره اعراف حلقه هایی از این داستان را تکمیل کرده و یادآور شده است که خداوند آدم ابوالبشر( علیه السلام) را آفرید و به ملائکه فرمان داد- برای اظهار فضل و برتری آدم و اعلام شأن و مقام والای او- در برابرش سجده نموده و خاکساری و تواضع خود را نشان دهند؛ لکن این دستور وقتی صادر شده بود که قبلاً ملائکه از حکمت آفرینش آدم با خدا سؤالی مطرح ساخته بودند، چرا که می دیدند در آفرینش آدم آمیزه شهوت وغضب به کار رفته و از رهگذر این دو غریزه تبار او دست اندرکار فساد و خونریزی می گردند.

نعمت لباس و پوشاک:

سوره اعراف از نعمتهای الهی نسبت به فرزندان آدم سخن می گوید که از جمله آنها نعمت لباس و پوشاکی است که انسان با استفاده از آن اندام و اعضاء ناخوش آیند خود را می پوشاند و خویشتن را نیز با همین لباس می آراید.

اعتدال و میانه روی در زینت و خود آرائی:

" یا بَنی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُم عِندَ کُلِّ مَسجِدٍ وَ کُلُوا وَ اشرَبُوا وَ لا تَسرِفُوا اِنَّهُ لا یحِبُّ المُسرِفینَ"( اعراف:31)

ای فرزندان آدم زینت و مایه های آراستن خویش را در ورود به هر پرستشگاهی با خود برگیرید و بخورید و بیاشامید، و از حد اعتدال فراتر نروید که خداوند فزون جویان متجاوز از توزان و اعتدال را دوست نمی دارد.

در این آیه سهولت و روانی و آسانی شریعت و قوانین اسلام جلب نظر می کند؛ چرا که اسلام انسانها را به نظافت فرمان میدهد و آنها را به خودآرائی و آراستگی فرا می خواند، و به تمتع و بهره گیری از نعمت های مطبوع و دلچسب تشویق می کند.در فضیلت این سوره مبارکه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده است: «هر کس سوره «اعراف» را قرائت کند خداوند بین او و ابلیس پرده ای بیفکند تا از شر ابلیس در امان بماند، او در زمره کسانی است که حضرت آدم علیه السلام در بهشت او را زیارت می کند و در بهشت به تعداد همه یهودیان و مسیحیان به او درجات داده خواهد شد.»2
امام صادق علیه السلام فرموده است: «هر که این سوره را در هر ماه یک بار قرائت نماید، در روز قیامت از جمله کسانی است که هیچ خوف و ترسی و هیچ حزن و اندوهی ندارد و هر کس در روزهای جمعه این سوره را بخواند، در زمره کسانی است که خداوند از آنها حسابرسی نمی کند، بدانید در آن آیات محکمی است؛ پس آن را فرو نگذارید، زیرا آنها در روز قیامت به سود قاریان خود شهادت می دهند.»3
در روایتی دیگر از ایشان رسیده است: «قرائت کننده سوره اعراف در روز قیامت از کسانی است که ایمن هستند»4
آثار و برکات سوره اعراف
1) در امان ماندن از شر دشمن و حیوان درنده
هر کس این سوره را با گلاب و زعفران بنویسد و به همراه داشته باشد، تا وقتی که این نوشته با اوست به اذن خداوند هیچ درنده و دشمنی به او نزدیک نمی شود.5
2) برای ترس از شیاطین
روایت از امیرالمؤمنین علیه السلام: «هرکس شب را در بیابانی بی سکنه سر کند و آیه 54 این سوره را قرائت کند فرشتگان الهی از او نگهبانی کرده و شیاطین از او دور می شوند.»6
3) بیدار ماندن در شب
هر کس آیات 54-56 این سوره را در موقع خواب بخواند، اگر از خداوند بخواهد خواب او کمتر شود، مطلوب او حاصل می شود و قادر به خواندن نماز شب می شود.7
همچنین برای اینکه خواب بر انسان چیره نشود آیه 139 این سوره را بر آبی بخواند و روی خود را با آن بشوید.8