تاریخ نگارش : بیست و ششم تير 1390

امام سجاد و حکمت عبادت
فاطمه نصیری خلیلی

سخنان امام سجاد (سلام‏الله‌علیه) که بر منبر شام ایراد فرمود، نشان می‏دهد که حضرات معصومین (علیهم‏ السلام) به حکمت عبادات رسیده‏اند.
کلید واژه : حمت عبادت، امام سجاد، تقوا
ناشر : آیت‌الله جوادی آملی، حکمت عبادات ، ص 35

سخنان امام سجاد (سلام‏الله‌علیه) که بر منبر شام ایراد فرمود، نشان می‏دهد که حضرات معصومین (علیهم‏ السلام) به حکمت عبادات رسیده‏اند. در بخشهایی از سخنان آن حضرت آمده است: «أنا بن مکّة ومنی، أنا بن زمزم وصفا» ۱ من فرزند مکه و منا هستم؛ یعنی آن عبادتی که باید در مکه و منا انجام بگیرد من به آن رسیده‏ام و آن عبادت مرا به اینجا رساند، نه اینکه من فرزند سرزمین مکه و منا هستم. آنان که در منا زندگی می‏کنند و اهل آن سرزمین‏اند فرزند منا نیستند؛ آنکه قربانی می‏دهد تا دین زنده و محفوظ بماند او فرزند مناست. با اینکه در این مسافرت حسین‏بن علی (سلام‏الله‌علیه) از مکّه برگشت و دیگر به مشعر و منا و عرفات نرفت و در منی قربانی نکرد، قبل از روز دهم ذی‏الحجه حضرت از مکّه به طرف کوفه حرکت کردند، امام سجاد (علیه‏السلام) هم به منا نرفت و قربانی نکرد، با این وجود فرمود: من فرزند مکه و منا هستم.
آن کسی که حاضر است بهترین شهدا را نثار و ایثار کند تا دین خدا محفوظ بماند، او به حقیقتِ قربانی رسیده است؛ او فرزند مناست گرچه منا نرفته باشد.
خداوند کریم در بیان حکمت قربانی، می‏فرماید: این قربانی کردنْ ظاهری دارد و باطنی. ظاهر قربانی به خدا نمی‏رسد؛ امّا باطن آن به خدا می‏رسد. ﴿لن ینال الله لحومها ولا دماؤها ولکن یناله التقوی) ۲ یعنی گوشت و خون قربانی به خدا نمی‏رسد. ولی آن تقوایی که در قربانی و کشتن گوسفند و شتر، که روح و درون و حکمت این عبادت است، به خدا می‏رسد.
در جاهلیت وقتی قربانی می‏کردند، مقداری از گوشت قربانی را به دیوار کعبه می‏آویختند و مقداری از خون آن را به دیوار می‏مالیدند تا قبول بشود!
اما اسلام روی این کار خطّ بطلان کشید. پس انسان متّقی که در حقیقت به باطن عبادت رسیده و می‏کوشد که به حکمت نهایی عبادت برسد به خدا می‏رسد

پاورقی ها :

۱ – خطبهٴ حضرت سجاد (علیه‏السلام) در مسجد جامع دمشق (بحار، ج ۴۵، ص ۱۳۸؛ تذکرة الخواص، ص ۱۴۹).
۲ – سورهٴ حج، آیهٴ ۳۷/