تاریخ نگارش : بیستم فروردين 1391
گفتن ان شاء الله فراموش نشود!
حاجیه تقی زاده فانید
«وَلَا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَلِکَ غَدًا إِلَّا أَن یَشَاء اللَّه ؛هرگز نگوید من فردا فلان کار را انجام می‌دهم، مگر اینکه خدا بخواهد»
اکثر ما به خواست و مشیت خداوند متعال اعتقاد داریم و ته دلمان مطمئنیم که بدون خواست و ارداه خداوند متعال برگی از جای نمی جنبد و قدمی از قدم برداشته نمی شود ولی در مقام عمل گاه این اعتقاد متعالی را فراموش می کنیم و به جای تکیه بر یاد و خواست خداوند متعال بر خود و منیّت خود تکیه می کنیم . و این یعنی عملی محکوم به شکست
کلید واژه : گفتن ان شاء الله فراموش نشود!
خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید :
«وَلَا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَلِکَ غَدًا إِلَّا أَن یَشَاء اللَّه » (سوره کهف آیات 23 و 24( ؛ «هرگز نگوید من فردا فلان کار را انجام می‌دهم، مگر اینکه خدا بخواهد»
یعنی: هرگا ه از تصمیم به انجام کاری در آینده سخن می‌گویی، حتما تکیه بر مشیت خدا کن و جمله «ان شاءالله»،«اگر خدا بخواهد» را فراموش مکن .
اشاره به اینکه مشیت الهی مافوق همه‌ی مشیت‌ها است و تا او چیزی را اراده نکند واقع نمی‌شود.
واضح است که این سخن کمترین اشاره‌ای به مسأله‌ی جبر ندارد، بلکه ناظر به مشیت غالب خداوند است که می‌تواند هرکس را از وصول به هدفش بازدارد و اگر آزادی به انسان داده برای آزمایش و امتحان و تربیت و تکامل است و مفهوم آزادی اراده، هرگز سلب قدرت از خدا نیست. افزون بر این برای وصول به هدف‌های مورد نظر، اراده و انتخاب انسان یکی از عوامل است و صدها عامل دیگر بیرون از وجود انسان قرار دارد که از حوزه‌ی قدرت او خارج، و تنها به خدا مربوط میشود.
اینجاست که هم ادب سخن و هم توجه به واقعیت ها، ایجاب می‌کند که انسان جمله «اگر خدا بخواهد» را هرگز در برنامه‌های خود فراموش نکند.
در اینجا باز به تأثیر «معرفت» در «اعمال» انسان توجه شده است که اگر مؤمن باشد، هرگز خود را مستقل و مستغنی از او نمی بیند، هرگز مغرور نمی شود، و بر مرکب خودخواهی سوار نمی گردد، همان گونه که در برابر انبوه مشکلات، گرد غبار یأس و نومیدی بر آینه‌ی قلب او نمی نشیند و در برابر حوادث سخت زانو نمی‌زند؛ چرا که او مشیت الهی را بالاتر از همه چیز می‌داند!
خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید :
«وَلَا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَلِکَ غَدًا إِلَّا أَن یَشَاء اللَّه ؛هرگز نگوید من فردا فلان کار را انجام می‌دهم، مگر اینکه خدا بخواهد» یعنی: هرگا ه از تصمیم به انجام کاری در آینده سخن می‌گویی، حتما تکیه بر مشیت خدا کن و جمله «ان شاءالله»،«اگر خدا بخواهد» را فراموش مکن
در نوشتن "ان شاء الله" دقت کنید:
ما در نوشتن بسیاری از کلمات دقت کافی نداریم در صورتی که بعضی کلمات با کمترین جابجایی معنایشان به طور کل عوش میشود . وقتی موضوع مربوط به اعتقادات ما میشود باید دقت بیشتری به خرج داد چرا که شایسته نیست مثلا لفظی را که همراه کلمه جلاله "الله" بکار می رود نادرست نوشت و خواند و بکار برد .
از بین این الفاظ (إن شاء الله) در بعضی اوقات "انشاء الله" نوشته می شود با کمی دقت به معانی این دو متوجه می شویم که این دو لفظ با هم تفاوت دارند .
إنشاء مصدر فعل أنشأ و به معنای (ایجاد کردن به وجود آوردن ،خلق کردن) است.
طبق این آیه ((إِنَّا أَنشأْنَهُنَّ إِنشاءً))(35.واقعه) ؛ ما آنان را به وصفی ناگفتنی ایجاد کردیم .
پس نوشتن (انشاءالله) العیاذبالله یعنی ما خداوند را ایجاد کرده ایم.
إن در (ان شاء الله) حرف شرط و به معنای اگر و فعل شاء به معنای خواستن و مقدر کردن است.
و ما با نوشتن "إن شاء الله " به این صورت می گوییم( اگر خداوند مقدر فرمود، به خواست خدا).
که در این آیه معنا مشخص است .
«وَ مَا تَشاءُونَ إِلا أَن یشاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیماً حَکِیما » ً(30.انسان) ؛ و شما ( اولیای حق ) چیزی جز آنچه خدا بخواهد نمیخواهید ( و کار را به او تفویض میکنید که ) البته خدا به احوال خلق دانا و به صلاح بندگان آگاهست.
با گفتن إن شا ء الله به عمل خود ارزش می نهیم و جهتش را خدایی می کنیم و این یعنی نتیجه را به خدا واگذار کردن و نهراسیدن از آنچه در پیش است.
بخش قرآن تبیان