تاریخ نگارش : بیست و چهارم خرداد 1390

اعتکاف
مریم ریاحی

به ایام اعتکاف نزدیک می شویم. خوشا مشتاقانش.

البته در بین کسانی که به اعتکاف اشتیاق دارند افرادی هستند که به هر دلیل از این ضیافت الهی محروم هستند در این مقاله ی کوتاه به تعدادی از روایات اشاره می شود که در آنها عباداتی که جایگزین اعتکاف هستند معرفی شده اند

با هم بخوانیم:

الف) حل مشکلات و برآورده کردن حاجات دیگران

روایت فضیلت خدمت به دیگران را از اعتکاف بالاتر دانسته است .

امام صادق (ع) فرمود : اگر کسی در برآوردن حاجت برادر دنیی خود تلاش کند خداوند ثواب یک حج و عمره و اعتکاف دو ماه در مسجد الحرام و روزه های آنرا برای او می نویسد .(اصول کافی ج 2 ص198 )

سیره ائمه (ع) هم در این گونه موارد بر این بود که برای رفع حاجت مومن از مسجد خارج
می شدند و این کار را بالاتر از اعتکاف دانسته اند .

راوی می گوید ، امام حسن مجتبی(ع) در حال اعتکاف در مسجد الحرام بود ، مردی نزد او آمد و عرض کرد فلان شخص طلبی از من دارد و چون توان پرداخت را ندارم می خواهد مرا به زندان بیندازد ، حضرت فرمود : بخدا سوگند مالی ندارم که بتوانم دَِین تو را پرداخت کنم عرض کرد پس حداقل با او صحبت کنید و مهلتی بخواهید ، پس آن حضرت کفش های خود را پوشید و آماده رفتن شد راوی می گوید ، گفتم یابن رسول الله آیا اعتکاف را فراموش کردی ، فرمود نه اما از پدرم شنیدم که از رسول خدا (ص) روایت نمود :من سعی فی حاجه اخیه المسلم فکانّما عبدالله عز و جل تسعه الاف سنه صائما نهاره و قائما لیله(وسائل الشیعه ج7 ص409)

هر کس برای رفع نیاز برادر مسلمانش تلاش کند چنان است که گویا نه هزار سال به عبادت خدا پرداخته است . در حالیکه همه روزها را روزه و همه شبها به نماز ایستاده است .

امام رضا (ع) هم در یک بیان نورانی فرمود : من قضی لمومن حاجه کان افضل من صیامه و اعتکافه فی المسجد الحرام(بحارالانوار ج74 ص233)

هر کس یک حاجت مومنی را بر آورده سازد برتر از روزه داری و اعتکاف در مسجد الحرام است .



ب) نگاه به چهره ی عالم

قالَ الاْمامُ علی - علیه السلام - : جُلُوسُ ساعَة عِنْدَ الْعُلَماءِ أحَبُّ إلَی اللّهِ مِنْ عِبادَةِ ألْفِ سَنَة، وَ النَّظَرُ إلَی الْعالِمِ أحَبُّ إلَی اللّهِ مِنْ إعْتِکافِ سَنَة فی بَیْتِ اللّهِ، وَ زیارَةُ الْعُلَماءِ أحَبُّ إلَی اللّهِ تَعالی مِنْ سَبْعینَ طَوافاً حَوْلَ الْبَیْتِ، وَ أفْضَلُ مِنْ سَبْعینَ حَجَّة وَ عُمْرَة مَبْرُورَة مَقْبُولَة، وَ رَفَعَ اللّهُ تَعالی لَهُ سَبْعینَ دَرَجَةً، وَ أنْزَلَ اللّهُ عَلَیْهِ الرَّحْمَةَ، وَ شَهِدَتْ لَهُ الْمَلائِکَةُ: أنَّ الْجَنَّةَ وَ جَبَتْ لَهُ.

«بحارالأنوار، ج 1، ص 205، ح 33»

امام علی - علیه السلام - فرمود: یک ساعت در محضر علماء نشستن ـ که انسان را به مبدأ و معاد آشنا سازند ـ از هزار سال عبادت نزد خداوند محبوب تر خواهد بود. توجّه و نگاه به عالِم از إعتکاف و یک سال عبادت ـ مستحبّی ـ در خانه خدا بهتر است. زیارت و دیدار علماء، نزد خداوند از هفتاد مرتبه طواف اطراف کعبه محبوب تر خواهد بود، و نیز افضل از هفتاد حجّ و عمره قبول شده می باشد. همچنین خداوند او را هفتاد مرحله ترفیعِ درجه می دهد و رحمت و برکت خود را بر او نازل می گرداند، و ملائکه شهادت می دهند به این که او اهل بهشت است.

ج) زیارت حضرت سید الشهدا

أبی عبد الله علیه السلام:... قال تعدل حجة و عمرة- و اعتکاف شهرین فی المسجد الحرام و صیامهما؛
ام سعید احمسیه مى گوید که: به خدمت امام صادق علیه السلام شرفیاب شده بودم که کنیز من آمد و گفت: چهارپا را آماده کردم. حضرت فرمود: اى ام سعید! بگو داستان این چهارپا چیست؟! و مى خواهى به کجا بروى؟ عرض کردم: مى خواهم به زیارت قبور شهدا بروم. فرمود: به من بگو که چرا کار شما مردم عراق این گونه شگفت انگیز شده است که از راههاى دور و طولانى به زیارت شهدا مى آیید، ولى زیارت قبر سالار شهیدان را (که به شما بسى نزدیک است) ترک مى کنید و به زیارتش نمى روید؟ این زن مى گوید که: عرض کردم: سالار شهیدان کیست؟ فرمود: حسین بن على علیه السلام، عرض کردم: من یک زن هستم! فرمود: هیچ باکى بر تو نیست که رفته و او را زیارت کنى. عرض کردم: چه ثوابى از زیارت او نصیب ما مى شود؟ فرمود: (ثواب) زیارت او با (ثواب) یک حج و یک عمره و اعتکاف دو ماه در مسجد الحرام و روزه آن دو ماه برابرى مى کند».

د) نگاه مهربانانه به برادر دینی

نظر الرجل الی اخیه عن شوق خیر من اعتکاف سنة فی مسجدی هذا
نگاهی مشتاقانه به برادر دینی از یکسال اعتکاف در مسجد من بهتر است.

کنزالاعمال ج3ص415ح7211



البته معنای این روایات کم بودن ارزش اعتکاف نیست بلکه به این معنی است که اسلام فقط دین عزلت گزینی و گوشه گیری افراد نیست بلکه ضمن تاکید بر عبادت فردی ، به مسئولیت اجتماعی هم توجه ویژه دارد .




التماس دعا از همه ی مشتاقان قرب الهی

صلوات

به ایام اعتکاف نزدیک می شویم. خوشا مشتاقانش.

البته در بین کسانی که به اعتکاف اشتیاق دارند افرادی هستند که به هر دلیل از این ضیافت الهی محروم هستند در این مقاله ی کوتاه به تعدادی از روایات اشاره می شود که در آنها عباداتی که جایگزین اعتکاف هستند معرفی شده اند

با هم بخوانیم:

الف) حل مشکلات و برآورده کردن حاجات دیگران

روایت فضیلت خدمت به دیگران را از اعتکاف بالاتر دانسته است .

امام صادق (ع) فرمود : اگر کسی در برآوردن حاجت برادر دنیی خود تلاش کند خداوند ثواب یک حج و عمره و اعتکاف دو ماه در مسجد الحرام و روزه های آنرا برای او می نویسد .(اصول کافی ج 2 ص198 )

سیره ائمه (ع) هم در این گونه موارد بر این بود که برای رفع حاجت مومن از مسجد خارج
می شدند و این کار را بالاتر از اعتکاف دانسته اند .

راوی می گوید ، امام حسن مجتبی(ع) در حال اعتکاف در مسجد الحرام بود ، مردی نزد او آمد و عرض کرد فلان شخص طلبی از من دارد و چون توان پرداخت را ندارم می خواهد مرا به زندان بیندازد ، حضرت فرمود : بخدا سوگند مالی ندارم که بتوانم دَِین تو را پرداخت کنم عرض کرد پس حداقل با او صحبت کنید و مهلتی بخواهید ، پس آن حضرت کفش های خود را پوشید و آماده رفتن شد راوی می گوید ، گفتم یابن رسول الله آیا اعتکاف را فراموش کردی ، فرمود نه اما از پدرم شنیدم که از رسول خدا (ص) روایت نمود :من سعی فی حاجه اخیه المسلم فکانّما عبدالله عز و جل تسعه الاف سنه صائما نهاره و قائما لیله(وسائل الشیعه ج7 ص409)

هر کس برای رفع نیاز برادر مسلمانش تلاش کند چنان است که گویا نه هزار سال به عبادت خدا پرداخته است . در حالیکه همه روزها را روزه و همه شبها به نماز ایستاده است .

امام رضا (ع) هم در یک بیان نورانی فرمود : من قضی لمومن حاجه کان افضل من صیامه و اعتکافه فی المسجد الحرام(بحارالانوار ج74 ص233)

هر کس یک حاجت مومنی را بر آورده سازد برتر از روزه داری و اعتکاف در مسجد الحرام است .



ب) نگاه به چهره ی عالم

قالَ الاْمامُ علی - علیه السلام - : جُلُوسُ ساعَة عِنْدَ الْعُلَماءِ أحَبُّ إلَی اللّهِ مِنْ عِبادَةِ ألْفِ سَنَة، وَ النَّظَرُ إلَی الْعالِمِ أحَبُّ إلَی اللّهِ مِنْ إعْتِکافِ سَنَة فی بَیْتِ اللّهِ، وَ زیارَةُ الْعُلَماءِ أحَبُّ إلَی اللّهِ تَعالی مِنْ سَبْعینَ طَوافاً حَوْلَ الْبَیْتِ، وَ أفْضَلُ مِنْ سَبْعینَ حَجَّة وَ عُمْرَة مَبْرُورَة مَقْبُولَة، وَ رَفَعَ اللّهُ تَعالی لَهُ سَبْعینَ دَرَجَةً، وَ أنْزَلَ اللّهُ عَلَیْهِ الرَّحْمَةَ، وَ شَهِدَتْ لَهُ الْمَلائِکَةُ: أنَّ الْجَنَّةَ وَ جَبَتْ لَهُ.

«بحارالأنوار، ج 1، ص 205، ح 33»

امام علی - علیه السلام - فرمود: یک ساعت در محضر علماء نشستن ـ که انسان را به مبدأ و معاد آشنا سازند ـ از هزار سال عبادت نزد خداوند محبوب تر خواهد بود. توجّه و نگاه به عالِم از إعتکاف و یک سال عبادت ـ مستحبّی ـ در خانه خدا بهتر است. زیارت و دیدار علماء، نزد خداوند از هفتاد مرتبه طواف اطراف کعبه محبوب تر خواهد بود، و نیز افضل از هفتاد حجّ و عمره قبول شده می باشد. همچنین خداوند او را هفتاد مرحله ترفیعِ درجه می دهد و رحمت و برکت خود را بر او نازل می گرداند، و ملائکه شهادت می دهند به این که او اهل بهشت است.

ج) زیارت حضرت سید الشهدا

أبی عبد الله علیه السلام:... قال تعدل حجة و عمرة- و اعتکاف شهرین فی المسجد الحرام و صیامهما؛
ام سعید احمسیه مى گوید که: به خدمت امام صادق علیه السلام شرفیاب شده بودم که کنیز من آمد و گفت: چهارپا را آماده کردم. حضرت فرمود: اى ام سعید! بگو داستان این چهارپا چیست؟! و مى خواهى به کجا بروى؟ عرض کردم: مى خواهم به زیارت قبور شهدا بروم. فرمود: به من بگو که چرا کار شما مردم عراق این گونه شگفت انگیز شده است که از راههاى دور و طولانى به زیارت شهدا مى آیید، ولى زیارت قبر سالار شهیدان را (که به شما بسى نزدیک است) ترک مى کنید و به زیارتش نمى روید؟ این زن مى گوید که: عرض کردم: سالار شهیدان کیست؟ فرمود: حسین بن على علیه السلام، عرض کردم: من یک زن هستم! فرمود: هیچ باکى بر تو نیست که رفته و او را زیارت کنى. عرض کردم: چه ثوابى از زیارت او نصیب ما مى شود؟ فرمود: (ثواب) زیارت او با (ثواب) یک حج و یک عمره و اعتکاف دو ماه در مسجد الحرام و روزه آن دو ماه برابرى مى کند».

د) نگاه مهربانانه به برادر دینی

نظر الرجل الی اخیه عن شوق خیر من اعتکاف سنة فی مسجدی هذا
نگاهی مشتاقانه به برادر دینی از یکسال اعتکاف در مسجد من بهتر است.

کنزالاعمال ج3ص415ح7211



البته معنای این روایات کم بودن ارزش اعتکاف نیست بلکه به این معنی است که اسلام فقط دین عزلت گزینی و گوشه گیری افراد نیست بلکه ضمن تاکید بر عبادت فردی ، به مسئولیت اجتماعی هم توجه ویژه دارد .




التماس دعا از همه ی مشتاقان قرب الهی

صلوات